Instrumenty muzyczne to nie tylko narzędzia, ale i przedłużenie osobowości muzyka. Właściwa pielęgnacja przedłuża ich żywotność i zapewnia świetne brzmienie. W tym artykule podpowiemy, jak dbać o różne instrumenty, by służyły przez lata.
Ogólne zasady konserwacji instrumentów muzycznych
Regularne czyszczenie
Czyszczenie to podstawowy element dbania o każdy instrument. Kurz, pot i olejki z naszych rąk mogą gromadzić się na powierzchniach instrumentów, co może prowadzić do ich uszkodzenia. Regularne wycieranie instrumentu suchą, miękką ściereczką pomoże zachować jego wygląd i funkcjonalność. W przypadku instrumentów drewnianych warto używać specjalnych środków czyszczących, które nie zawierają agresywnych chemikaliów mogących uszkodzić lakier lub powierzchnię drewna.
Przechowywanie instrumentu
Instrumenty muzyczne powinne być przechowywane w odpowiednich warunkach to kolejny kluczowy aspekt ich konserwacji. Instrumenty muzyczne powinny być przechowywane w miejscach o stabilnej temperaturze i wilgotności. Nadmierna wilgotność może prowadzić do odkształceń drewna, korozji metalowych elementów oraz uszkodzenia elektroniki. Z kolei zbyt suche powietrze może powodować pękanie drewna. Optymalna wilgotność dla większości instrumentów drewnianych wynosi od 40% do 60%, a temperatura powinna oscylować wokół 20-22°C.
Transport
Podczas transportu instrumentów muzycznych należy zwrócić szczególną uwagę na ich ochronę. Używanie solidnych futerałów jest koniecznością, aby chronić instrumenty muzyczne przed wstrząsami, upadkami oraz ekstremalnymi warunkami atmosferycznymi. Futerały powinny być dopasowane do instrumentu, aby zapobiec jego przemieszczaniu się wewnątrz. W przypadku dłuższych podróży warto również zadbać o odpowiednią ochronę przed zmianami temperatury.
Specyficzne porady dotyczące różnych instrumentów
Każdy rodzaj instrumentu ma swoje unikalne wymagania dotyczące konserwacji. Poniżej znajdziesz szczegółowe porady dotyczące różnych kategorii instrumentów.
Instrumenty strunowe
Gitary
Gitary, zarówno akustyczne, jak i elektryczne, wymagają regularnej konserwacji, aby brzmiały dobrze i były wygodne do gry.
- Struny: Wymieniaj je co 1-3 miesiące, by zachować dobre brzmienie i uniknąć zerwania. Przed zmianą przetrzyj podstrunnicę wilgotną szmatką.
- Podstrunnica: Nawilżaj drewnianą podstrunnicę specjalnym olejem, aby zapobiec wysuszeniu i pękaniu.
- Korpus: Czyść lakierowany korpus miękką ściereczką i delikatnym środkiem, unikając detergentów i alkoholu.
- Mostek i siodełko: Regularnie sprawdzaj ich stan, zwłaszcza w gitarach akustycznych. Problemy z intonacją skonsultuj z lutnikiem.
Skrzypce i inne instrumenty smyczkowe
Instrumenty smyczkowe, takie jak skrzypce, altówki, wiolonczele, również wymagają specjalnej troski.
- Smyczek: Regularnie nakładaj kalafonię, ale z umiarem, by uniknąć osadzania się pyłu na instrumencie.
- Struny: Wymieniaj je, gdy tracą elastyczność lub brzmienie, aby zapobiec ich pękaniu.
- Korpus: Czyść miękką, suchą szmatką, by usunąć pył kalafonii i chronić powierzchnię.
- Przechowywanie: Przechowuj instrument w futerale z nawilżaczem, aby utrzymać odpowiednią wilgotność.
Instrumenty klawiszowe
Fortepiany i pianina
Fortepiany i pianina to złożone instrumenty muzyczne, które wymagają regularnej konserwacji i strojenia.
- Strojenie: Strojenie fortepianu lub pianina co 6-12 miesięcy przez profesjonalistę zapewnia właściwe brzmienie.
- Klawiatura: Czyść klawisze miękką szmatką, unikając nadmiaru wilgoci.
- Mechanizmy: Regularna konserwacja młoteczków i mechanizmu co kilka lat przedłuża żywotność instrumentu.
- Obudowa: Czyść obudowę środkami do drewna lub lakieru, dbając o minimalną wilgoć.
Klawiatury elektroniczne
Instrumenty dęte blaszane
Trzeba mieć świadomość, że w dęciaka dmucha się ustami, tak więc nieuniknione jest dostanie się do środka instrumentu niepożądanych cząsteczek np.: naszej śliny i oddechu. Pierwszym elementem do dokładnego wyczyszczenia jest ustnik. Powinniśmy go w zasadzie po każdym zakończonym graniu przynajmniej przepłukać ciepłą wodą, a od czasu do czasu np.: raz w tygodniu zafundować mu dokładną kąpiel przy użyciu ciepłej wody, mydła i specjalnej szczoteczki. Czyszczenie ustnika jest podstawą do zachowania odpowiedniej higieny.
Jeżeli chodzi o czyszczenie powierzchni instrumentu, to służą do tego specjalnie dedykowane pasty i płyny. Inny rodzaj tych środków stosuje się do instrumentów mosiężnych inny do nielakierowanych a jeszcze inny do lakierowanych czy posrebrzanych. Natomiast technika użycia w zasadzie jest taka sama, czyli nanosimy niewielką ilość odpowiedniego kosmetyku na czyszczoną powierzchnię i następnie bawełnianą szmatką polerujemy.
Ważne jest by dobrać odpowiedni preparat, bo poszczególne rodzaje past mają swoją konsystencję. Nałożone na instrumenty muzyczne srebro jest bardzo miękkie i podatne na zarysowania dlatego do czyszczenia takiego instrumentu należy stosować odpowiedni płyn.
Wycior do saksofonu altowego
To jest ta łatwiejsza część konserwacji naszego instrumentu, należy natomiast zadbać również o jego środek. Takie gruntowne czyszczenie wystarczy przeprowadzić np.: raz na kilka miesięcy, a jak często to już zależy od potrzeby. Może to być raz na trzy miesiące, a niekiedy raz na pół roku. Instrumenty muzyczne wtedy należy rozebrać na części pierwsze i wszystkie elementy dokładnie umyć w ciepłej wodzie płynem do mycia naczyń. Jeżeli taka kąpiel organizujemy np.: w wannie, to dobrze na dno położyć ręcznik, by zabezpieczyć instrument przed ewentualnym uderzeniem. Każde nawet najmniejsze wgniecenie może mieć wpływ na prawidłowe działanie instrumentu i jego brzmienie.
Do czyszczenia instrumentu dobrze jest mieć do tego odpowiednio dedykowany wycior i szczotki. Po dokładnym umyciu i spłukaniu instrument należy dobrze osuszyć. Składając nasze instrumenty muzyczne np.: taką trąbkę, na końcówki rurek nakładamy specjalny smar i dopiero wtedy je montujemy.
Pamiętajmy również, że tłoki muszą być w odpowiedniej kolejności poustawiane i również odpowiednią oliwą przesmarowane.
Zachowaj ostrożność podczas wkładania instrumentu do futerału. Upewnij się, że dopasowałeś go do odpowiednich otworów. Futerał powinien się łatwo zamykać. Jeśli musisz go naciskać, to prawdopodobnie instrument nie jest umieszczony prawidłowo.
“Ćwicz” instrument. Części mosiężne mają tendencję do “sklejania się”, jeśli są pozostawione w bezruchu przez dłuższy czas. Upewnij się, że poruszasz wszystkimi częściami instrumentu regularnie, nawet jeśli nie grasz na nim.
Zestaw do czyszczenie puzonu
Bez względu na to czy to będzie trąbka, puzon czy tuba, schemat czyszczenia jest bardzo podobny. Ustnik wymaga niemal codziennej pielęgnacji inne elementy rzadziej, a większa kąpiel wystarcza raz na kilka miesięcy. Jeżeli jesteście początkującymi dęciakami i nie do końca wiecie jak się do takiej generalnej operacji zabrać, to lepiej oddać instrument do profesjonalnego warsztatu. Warto dbać o instrument i przynajmniej raz na rok – dwa lata przeprowadzić gruntowną konserwację od A do Z.
Podsumowanie
Dbanie o instrumenty muzyczne to nie tylko obowiązek, ale i przyjemność. Każdy muzyk wie, jak ważne jest, aby instrument był w doskonałym stanie – to nie tylko wpływa na jakość dźwięku, ale również na komfort gry. Regularna konserwacja, odpowiednie przechowywanie i profesjonalna opieka to kluczowe elementy, które pozwolą cieszyć się grą na instrumencie przez wiele lat. Niezależnie od tego, czy grasz na gitarze, skrzypcach, fortepianie czy trąbce, pamiętaj, że Twój instrument zasługuje na troskę – to dzięki niej możesz w pełni cieszyć się jego brzmieniem i magią muzyki, którą wspólnie tworzycie.
Źródła:
- Jak dbać o instrumenty muzyczne, aby służyły przez lata?, Musiccenter.com, [2024.11.29].
- Pielęgnacja instrumentów dętych blaszanych, Muzyczny.pl, [2019.04.12].
- Podstawowe wskazówki dotyczące czyszczenia i pielęgnacji instrumentów dętych, Melodo.pl, [2022.10.19].
Svitlana Orlova, CC By 4.0 International, Kraków 2024
2 komentarze